نهضت علمی شدن موسیقی ایران

 

 

  موسیقی ایران در دوره قبل از اسلام یک نوع موسیقی عملی بود و نوازندگان و سرایندگان

در صدد جستجوی قواعد ارتباط اصوات و الحان نبودند.

چنانکه باربد بزرگترین موسیقیدان دوره ساسانی را همه به نام نوازنده و سراینده معرفی کرده اند

و الحانی هم که ساخته دلیل بر این نیست

که از نظر علمی در موسیقی وارد بوده است.

زیرا امروز هم در کشور ما بسیاری از نوازندگان که  سازنده نغماتی هستند از اصول و قواعد علمی موسیقی اطلاعی ندارند

و فقط به مقتضای ذوق طبیعی، الحانی ترکیب و تنظیم می کنند .

 

 

 

     گسترش موسیقی ایرانی در میان اعراب

 

    چنان که قبلا اظهار شد موسیقی ایرانی بین عرب ها انتشار یافت و در اثر رفت و آمد عرب ها

به کشور ایران و وطن گرفتن موسیقیدان های ایرانی در بلاد اسلامی موسیقی ایرانی عینا در کشورهای عربی زبان معمول گردید 

و در قرون اولیه هجری نیز کسی از نظر علمی بررسی نمی کرد.

   

    تاثیر فلسفه یونان در موسیقی ایران :

 

  به طوری که از رسالات موسیقی که بعدها نوشته شده بر می آید

ایرانی ها در اثر آشنا شدن به فلسفه یونان قواعد و قوانين علمی موسیقی را

نخست از فیلسوفان قدیم یونان اقتباس کردند.

و در کتاب هائی که نوشتند به این قواعد اشاره نمودند و به تدریج درصدد تکمیل آن بر آمدند

و نغمات و مایه ها و مقامات موسیقی خود را با قواعد و اصول کلی صداشناسی و فیزیک تطبيق کردند

و از نظر ریاضی در ارتباط و نسبت های اصوات بحث کردند

و کتاب هائی در این زمینه نوشتند که از نظر علمی اهمیت دارد.

 

نهضت علمی شدن موسیقی

 

 

بنابراین  جنبش موسیقی که فقط فن عملی بود و قواعد آن در کتابی مضبوط نبود بصورت علمی در آمد

و قواعد آن در کتابها نوشته شد.

این اقدام نیز در دوره اسلامی مانند سایر علوم به دست ایرانیان انجام گرفت و به تدریج

از نظر علمی نهضتی در این هنر پدید آمد.

 

 

    دلایل تغییر نکردن قواعد موسیقی قدیم ایران :

 

 

  جای تعجب است با آنکه کتابهائی در فن موسیقی نوشته شد

هیچ گاه این کتب تغییری در جنبش موسیقی ما نداد و راه پیشرفت آن را باز نکرد

و هرگز تحولی در سبک نوازندگی و سازندگی ایجاد ننمود.

در حقیقت می توان گفت که کتابهائی که راجع به این موضوع نوشته شد علم را با عمل توأم نکرد

بلکه تنها اثری باقی گذارد

که ما می توانیم به طور خیلی ساده و مختصر از موسیقی دوران گذشته این سرزمین صحبت کنیم.

 

   زیرا در هیچ یک از این رسالات نه قاعده ای برای نوشتن الحان موسیقی بیان شده

و نه از سبک سازندگی و ترکیب نغمات و الحان گفتگوئی به میان آمده.

 

از طرف دیگر نویسندگانی که در موسیقی بحث کرده اند همه مقلد یکدیگر بوده

و آنهائی که از خود ابتکاری  داشته اند فقط رویه نویسندگان پیشین را انتقاد کرده

و مطالب بسیار مختصری بر آنچه گذشتگان نوشته اضافه کرده اند و نوشته های آنها نیز ابدا تأثیری

در سبک نوازندگان و سرایندگان نداشته است.

 

منبع: کتاب نظری به موسیقی ایرانی _نگارش:  روح الله خالقی.